31 sierpnia 1920 roku na polach Wolicy Śniatyckiej doszło do wielkiego boju Kawalerii Polskiej z przeważającą siłą oddziałów bolszewickich Siemiona Budionnego. Bój konny pod Komarowem trwał cały dzień. W przebiegu bitwy zarysowały się dwa kompleksy wydarzeń: pierwszy etap to bitwa przedpołudniowa, drugi etap to bitwa wieczorna. Przez cały dzień zmagania ułanów były ogromne: siekano, bito kartaczami, rąbano. Nieprzyjaciel ufny w swe siły, szedł pewny siebie, a ułani z wielką determinacją szli do szarży jedna po drugiej, bo honor żołnierski tak im nakazywał. Ziemia jęczała pod ciężarem mrowia ludzi, koni i armat. Trakt, którym przemieszczali się ułani pod Komarowem z powodu obfitego deszczu, który padał bez przerwy przez dwa dni, przemienił się w rozmokłe bezdroża. Konie zapadały się, a armaty grzęzły po osie w niepojętym błocie, sami zaś ułani byli zziębnięci do kości.
„Bitwa pod Komarowem w przedwojennej kawalerii stanowiła historyczną świętość. Była natchnieniem do pomnika sławy naszej Jazdy oraz niewyczerpanym źródłem – z którego uczestnicy czerpali zaszczytne wspomnienia” /płk Aleksander Pragłowski/
Walki pod Komarowem trwały cały dzień, były szczególnie zacięte i krwawe.
Po stronie polskiej brały w nich udział:
1 Dywizja Jazdy z dowódcą płk Juliuszem Rómmlem i szefem sztabu rtm. Aleksandrem Pragłowskim, w skład, której weszły:
- 6 Brygada Jazdy (dowódca płk Konstanty Plisowski, szef sztabu por. Janusz Iliński), składająca się z następujących pułków:
1 Pułk Ułanów Krechowieckich – d-ca płk Sergiusz Zahorski.
12 Pułk Ułanów Podolskich – d-ca rtm. Tadeusz Komorowski.
14 Pułk Ułanów Jazłowieckich – d-ca kpt. art. Michał Belina-Prażmowski.
- 7 Brygada Jazdy (d-ca płk Henryk Brzezowski, szef sztabu rtm. Witold Morawski) w składzie:
2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich (d-ca mjr Rudolf Rupp),
8 Pułk Ułanów Księcia J. Poniatowskiego (d-ca rtm. Kornel Krzeczunowicz)
9 Pułk Ułanów Małopolskich (d-ca mjr Stefan Dembiński)
- Kombinowany Dywizjon Artylerii Konnej: baterie 1 DAK + 3 DAK + 6 DAK – Całością działań artylerii w dniu bitwy dowodził major Stefan Trzebiński, pełniący obowiązki dowódcy artylerii konnej 1 Dywizji Jazdy
Przeciwko Polskiej Dywizji Jazdy stanęła Konarmia Budionnego złożona z 4, 6, 11 i 14 Dywizji Kawalerii Bolszewickiej.
Istotną rolę w zwycięstwie nad bolszewikami odegrali polscy kryptolodzy, którymi kierował por. Jan Kowalewski. Grupa tych genialnych analityków złamała szyfry armii czerwonej, co dało Polskiemu Sztabowi Generalnemu możliwość dokładnej orientacji w działaniach nieprzyjaciela. Skala codziennych zmagań w rejonie Komarowa, ich zaciekłość w zmieniającym się co chwilę teatrze wojennym, doskonałe dowodzenie polskimi pułkami kawaleryjskimi, współpraca z artylerią, skuteczny wywiad nie tylko powstrzymały Budionnego w jego marszu w kierunku Warszawy, ale zadała mu klęskę z której nie mógł się otrząsnąć do końca działań wojennych
Zwycięstwo 1 Brygady Jazdy pod Komarowem zmusiło niezwyciężoną dotąd Konarmię Budionnego do odwrotu na wschód, łamiąc jej siłę moralną i bojową, których już nigdy nie odzyskała.
Bitwa pod Komarowem zapisała się złotymi zgłoskami w „Księdze Chwały Oręża Polskiego”. Żołnierze – ułani i szwoleżerowie służąc Polsce pod hasłem „Bóg, Honor, Ojczyzna”, przelewali krew w imię wolności i niepodległości w wojnie polsko-bolszewickiej. Na tych polach w Wolicy Śniatyckiej poległ najpiękniejszy kwiat polskich pułków, wychowywany na wzorcach swoich dzielnych przodków.
Od wielu lat ostatnia niedziela sierpnia jest dniem, w którym oddajemy hołd poległym i czcimy chlubne, pełne poświęcenia i chwały działania Polskiej Kawalerii w Bitwie pod Komarowem. W dniu tym Gmina Komarów-Osada tętni życiem Kawalerii. Przybywają do nas ułani ze szwadronów rozrzuconych po całej Polsce., aby wziąć udział w rekonstrukcji Bitwy i poprzez żywą lekcję historii przybliżyć obrazy przeszłości.
Tegoroczne obchody 96 rocznicy Bitwy pod Komarowem rozpoczęły się w sobotę Festiwalem Pieśni Żołnierskiej i Ułańskiej, w którym wzięło udział 12 wykonawców. Przepiękne wykonane pieśni nagradzano gromkimi brawami. Wszyscy wykonawcy otrzymali pamiątkowe dyplomy. Przyznano także nagrody publiczności, które otrzymali: w kategorii soliści – Bartłomiej Góra z Dąbrowy gmina Łabunie, w kategorii zespoły wokalno-instrumentalne – zespół „Echo” ze Szkoły Podstawowej i Publicznego Gimnazjum w Komarowie-Osadzie. W kategorii chóry nagroda publiczności przypadła chórowi „Pasjonata” z Komarowa-Osady. W sobotę wieczorem młodzież szkolna pod okiem wychowawców i druhów strażaków z Antoniówki, nawiązując do tradycji ułanów, paliła ogniska w miejscu pamięci. Przed II wojną światową, w ostatnią niedzielę sierpnia ułani przyjeżdżali tu z całej Polski, aby śpiewać pieśni patriotyczne i oddać hołd poległym kolegom. Panie bibliotekarki przygotowały ciekawe wspomnienia uczestników bitwy, które na głos czytano przy ognisku. Była to ważna lekcja historii dla młodego pokolenia. Koło Gospodyń Wiejskich z Wolicy Śniatyckiej aktywnie włączyło się w organizację sobotniego dnia przygotowując smaczny poczęstunek.
W niedzielę rozpoczęła się uroczystość główna obchodów 96 Rocznicy Bitwy pod Komarowem.
Honorowy patronat nad uroczystością objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda.
Uroczystość rozpoczęła się koncertem pieśni patriotycznej chóru Pasjonata działającego przy Samorządowym Ośrodku Kultury. Następnie za wszystkich walczących w bitwie pod Komarowem została odprawiona uroczysta Polowa Msza Św. W trakcie uroczystości wręczono podziękowania za wieloletnią i aktywną działalność społeczną na rzecz gminy. W gronie wyróżnionych znaleźli się:
- Pani Lucyna Baryła
- Pani Lucyna Majcher
- Pani Irena Grosman
- Pan Jerzy Wróblewski
- Pan Zenon Ulanowski
Żołnierskiego charakteru uroczystości dodał ceremoniał wojskowy i apel poległych prowadzone przez 3 Zamojski batalion zmechanizowany.
Po części oficjalnej na mogiłach poległych złożono wieńce i kwiaty. Obchody 96 rocznicy uświetniła część artystyczna w wykonaniu młodzieży ze Szkoły Podstawowej i Publicznego Gimnazjum w Komarowie-Osadzie oraz koncert Wielopokoleniowej Orkiestry Dętej z Zubowic działającej przy SOK. Zaprezentowany różnorodny repertuar zachwycał, wzruszał, pozostawił w pamięci niezapomniane wrażenia.
Pokazy wyszkolenia wojskowego dopełniły całości uroczystości. 2 Hrubieszowski Pułk Rozpoznawczy przedstawił statyczny pokaz sprzętu wojskowego oraz dynamiczny pokaz ochrony bezpośredniej i pokaz zasadzki. To niezwykłe widowisko cieszyło się dużym zainteresowaniem wśród uczestników uroczystości. Niespodzianką dla wszystkich była możliwość przejechania się wojskowymi samochodami: hummerami i quadami, co sprawiło wielką radość tym, którzy skorzystali z przejażdżki.
Niezwykle piękną inicjatywę podjął Klub Honorowych Dawców Krwi, organizując wśród uczestników uroczystości akcję oddawania krwi. W teraźniejszej dobie bohaterowie nie przelewają krwi na polach walki. Dziś bohaterowie oddają krew, by ratować zdrowie i życie innych, wykazując w ten sposób godną do naśladowania postawę wobec drugiego człowieka i wobec życia. To świadectwo altruizmu i solidarności. Dlatego bardzo dziękujemy za przyłączenie się do akcji.
W 96 Rocznicę Bitwy pod Komarowem pamiętamy o żołnierzach, ułanach, którzy na ołtarzu ojczyzny złożyli swe życie. Nie zapominamy również o przelanej krwi przez żołnierzy I i II wojny światowej. Dlatego wieńce złożono również w tych miejscach upamiętniających wydarzenia z tamtego okresu.
Wójt Gminy gorąco podziękowała przybyłym z całej Polski formacjom Kawalerii Ochotniczej, reprezentującym barwy Kawalerii II RP, na czele z Dowódcą Garnizonu Warszawa płk. Krzysztofem Kseń, które uświetniły uroczystość. Podkreśliła, że dzięki spadkobiercom ułańskiej tradycji możemy uczestniczyć w żywej lekcji historii, pokazaniu młodemu pokoleniu patriotycznej postawy, żołnierskiego etosu i bohaterstwa Polaków walczących o wolność Ojczyzny.
Słowa uznania i podziękowania skierowała także do: Żołnierzy Wojska Polskiego z Zamościa i Hrubieszowa, Żandarmerii Wojskowej z Lublina, Wojskowej Orkiestry Dętej z Lublina, Komendy Miejskiej Policji z Zamościa, pogranicznikom z Placówki Straży Granicznej w Dołhobyczowie, Państwowej Straży Pożarnej z Zamościa, Parafii Komarów, Lokalnej Grupie Działania „Ziemia Zamojska” i druhom Ochotniczych Straży Pożarnych z terenu gminy za znaczący i nieodzowny udział w uroczystości za zaangażowanie i pomoc. Dziękowała mieszkańcom Wolicy Śniatyckiej za życzliwość, zrozumienie i udostępnienie pól, KGW za przygotowanie specjałów komarowa. Dziękowała wszystkim, którzy wsparli nas przy organizacji uroczystości.
Organizatorzy:
Przewodniczący Rady Gminy, Wójt Gminy Komarów-Osada,
3 Zamojski batalion zmechanizowany, 2 Hrubieszowski Pułk Rozpoznawczy,
Stowarzyszenie Aktywni w Kulturze.
Zrealizowano w ramach projektu „Gmina Komarów-Osada inkubatorem aktywności społecznej” współfinansowanego ze Środków Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich realizowanego przez Stowarzyszenie Aktywni w Kulturze.
Pasjonaci kawalerii przedstawiając inscenizację bitwy przywołali atmosferę sierpnia 1920 roku, pokazując uczestnikom umiejętność władania białą bronią, wyszkolenie kawaleryjskie. Dynamika pokazów dała widzom możliwość przeniesienia się w czasy wojny z 1920 r. i zrozumienia, na czym polegały szarże kawalerii.
Festiwal Pieśni Żołnierskiej i Ułańskiej
Capstrzyk
Główne uroczystości 96 Rocznicy Bitwy pod Komarowem
